GIÁM ĐỊNH LẠI VÀ GIÁM ĐỊNH BỔ SUNG TRONG HÌNH SỰ

Trưng cầu giám định được thực hiện trong quá trình thu thập chứng cứ giải quyết vụ án hình sự, kết quả trưng cầu giám định có ý nghĩa quan trọng trong việc chứng minh tội phạm. Vì vậy, đây là hoạt động được cơ quan tố tụng thực hiện rất chặt chẽ

1. Quy định về giám định bổ sung

Điều 210, Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 quy định về giám định bổ sung như sau:

“(1) Việc giám định bổ sung được tiến hành trong trường hợp: (a) Nội dung kết luận giám định chưa rõ, chưa đầy đủ; (b) Khi phát sinh vấn đề mới cần phải giám định liên quan đến tình tiết của vụ án đã có kết luận giám định trước đó. (2) Việc giám định bổ sung có thể do tổ chức, cá nhân đã giám định hoặc tổ chức, cá nhân khác thực hiện. (3) Việc trưng cầu, yêu cầu giám định bổ sung được thực hiện như giám định lần đầu”.

Điều luật trên quy định về giám định bổ sung. Giám định bổ sung là trường hợp giám định tiếp theo việc giám định lần đầu khi có những căn cứ luật định, cụ thể:

a) Nội dung kết luận giám định chưa rõ, chưa đầy đủ.

Đây là trường hợp kết luận giám định không đáp ứng về nội dung so với yêu cầu giám định nêu trong quyết định trưng cầu giám định.

b) Khi phát sinh vấn đề mới cần phải giám định liên quan đến tình tiết của vụ án đã cố kết luận giám định trước đó.

Điều luật không yêu cầu việc giám định bổ sung phải do tổ chức, cá nhân khác thực hiện. Do đó, việc giám định bổ sung có thể do tổ chức, cá nhân đã giám định thực hiện hoặc do tổ chức, cá nhân khác thực hiện, tùy thuộc vào cơ quan trưng cầu giám định.

Việc trưng cầu, yêu cầu giám định bổ sung được thực hiện như giám định lần đầu.

2. Quy định về giám định lại

Điều 211, Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 quy định về việc giám định lại như sau:

“(1) Việc giám định lại được thực hiện khi có nghi ngờ kết luận giám định lần đầu không chính xác. Việc giám định lại phải do người giám định khác thực hiện. (2) Cơ quan trưng cầu giám định tự mình hoặc theo đề nghị của người tham gia tố tụng quyết định việc trưng cầu giám định lại. Trường hợp người trưng cầu giám định không chấp nhận yêu cầu giám định lại thì phải thông báo cho người đề nghị giám định bằng văn bản và nêu rõ lý do. (3) Trường hợp có sự khác nhau giữa kết luận giám định lần đầu và kết luận giám định lại về cùng một nội dung giám định thì việc giám định lại lần thứ hai do người trưng cầu giám định quyết định. Việc giám định lại lần thứ hai phải do Hội đồng giám định thực hiện theo quy định của Luật giám định tư pháp…”.

Bên cạnh quy định về giám định bổ sung, Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 cũng quy định về giám định lại. Căn cứ và thủ tục giám định lại được quy định chặt chẽ hơn.

Căn cứ để giám định lại khi có nghi ngờ kết luận giám định lần đầu không chính xác. Kết luận giám định có ý nghĩa đối với việc thu thập, xác lập chứng cớ, củng cố chứng cứ, kiểm tra chứng cứ.

Kết luận giám định sai có thể dẫn đến oan, sai hoặc bỏ lọt tội phạm. Do tính chất quan trọng như vậy, điều luật quy định việc giám định lại phải do người giám định khác thực hiện.

Giám định lại có thể tiến hành lần thứ hai khi có sự khác nhau giữa kết luận giám định lần đầu và kết luận giám định lại về cùng một nội dung giám định. Việc giám định lần hai do người trưng cầu giám định quyết định và phải do Hội đồng giám định thực hiện.

Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ quản lý về lĩnh vực cần giám định quyết định thành lập Hội đồng để thực hiện giám định lại lần thứ hai. Hội đồng giám định gồm có ít nhất 03 thành viên là những người có chuyên môn cao và có uy tín trong lĩnh vực cần giám định. Hội đồng giám định hoạt động theo cơ chế giám định tập thể quy định tại khoản 3 Điều 28 của Luật Giám định tư pháp.

3. Quy định về giám định lại trong trường hợp đặc biệt

Điều 212, Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 quy định về việc giám định lại trong trường hợp đặc biệt như sau:

“Trường hợp đặc biệt, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao quyết định việc giám định lại sau khi đã có kết luận của Hội đồng giám định. Việc giám định lại trong trường hợp đặc biệt phải do Hội đồng mới thực hiện, những người đã tham gia giám định trước đó không được giám định lại. Kết luận giám định lại trong trường hợp này được sử dụng để giải quyết vụ án”.

Thực tế cho thấy, có những trường hợp, sau khi có kết luận của Hội đồng giám định, kết quả giám định vẫn chưa đảm bảo giải quyết đúng đắn vụ án. Cá biệt có trường hợp, vụ án đã được giải quyết bằng quyết định hoặc bản án có hiệu lực pháp luật nhưng vẫn phát sinh yêu cầu giám định lại.

Trong những trường hợp đặc biệt này, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao quyết định việc giám định lại sau khi đã có kết luận của Hội đồng giám định